लेखक: भागवत भण्डारी
(संस्थापक सल्लाहकार,www.nnchautari.com)
"एउटी आदर्श नारी"(कथा)
सुब्बिनी बज्यैको मन आज निकै हर्सित छ। मनको हर्श आँखा र अनुहारमा प्रस्टै देखीरहेकोछ। बिहानै मही लिन आउँदा डाँडा घरकी माइलिले नि "आज बज्यैको अनुहार निकै उज्यालो छ नि, झन तरुनी पो हुन लाग्नु भएछ" भनेर जिस्क्यायएकी थीइन। अँ अब उमेर पनि पुग्न लाग्यो, तरुनी त देखिने नै भए नि" बज्यैले हाँसेर जवाफ फर्काउदै पानी नहालेको बाक्लो मही दिएर पठाएकी थीइन। "आमा के टोलाइरहनु भएको ?" छोरीको आबाजले झस्किन्छिन उनी। उनले थालमा मुछ्दै गरेको भात सेलाउन पो लागेछ। खादा खाँदै गास हाल्नै बिर्सेंर उनी त कता हो कता हराउन पुगिछन। "दाई आउने भनेर एती धेरै खुशी भएकी यी आमा पनि। दाइको ठाँउमा म भएको भए यस्तै खुशी हुनुहुन्थ्यो होला आमा तपाईं ?" छोरीको प्रश्नको गहिराइ सुब्बिनी बज्यैले अड्कल गर्नै सकिनन। "के भन्छे यो? तेरो दाई एत्रो समय पछी पढेर फर्कदैछ तलाई खुशी लागेको छैन?" प्रतिप्रश्न गर्छिन उनी छोरीलाई। "ल धेरै कुरा नगर, छिटो छिटो जुठो धन्दा गरेर पिठो कुट्नु पर्छ। तेरो दाइले सेलरोटी साह्रै मन पराउछ।"
रमेश, सुब्बिनी बज्यै को कान्छो छोरो। भन्न को मात्रा कान्छो हो जेठो र माइलो सानैमा बिती सकेका हुनाले उ एक्लो छोरो बाँकी छ। रमेश ७ बर्षको मात्र पुगेको थियो, २ बर्षकी काखकी छोरीलाई छाडेर सुब्बा साब कहिल्यै धर्तिमा नफर्किने गरी अर्कै लोकमा गएका थिए। तेती बेलाको समय नि तेस्तै थियो, अड्डाका सुब्बा हुन रे, खेत बारी प्रसस्तै छ रे भनेर उनी १५ बर्षकी हुँदा आफु भन्दा २५ बर्ष जेठो मान्छे सँग उनको विवाह गरिदिएका बाबु आमाले। जेठि श्रीमती बिती सकेकी भएर नि होला सुब्बा साब उन्लाई साह्रै माया गर्थे। बिधिको बिधान भनौ कि के भनौ? एक दिन बेलुका खाना खाइओरी बिस्तरामा पल्टेका सुब्बा साब फेरी कहिल्यै ब्युझिएनन्।
१८ बर्ष भैसकेछ बुढा बितेको पनि। ३० बर्षको मध्य जवानीमा बिधवा हुन पुगेकी सुब्बिनी बज्यै झन्नै ५० टेक्न लागिन्। लोग्ने बितेपछी एक्लो हुन पुगेको उनको जीवनको आधार भनेकै तेही एउटा छोरो र छोरी मात्र हुन्। छोरी मोरिको त के कुरा भयो र? बिहे गरेर अर्काको घर गैहाल्छे अनी मनले आफ्नो सम्झने मात्रै हो। हुने खाने घरमा परि र राम्रो पोइ भेटी भने बुढी भएकी आमालाई भेट्न सम्म आउने मन पनि लाग्ला नलाग्ला। तेसैले बुढीको मनको आशा भरोशा भनेको तेही एउटा छोरो बाँकी छ।
रमेश पढाईमा असाध्यै तेज छ। सानैमा बाबु बिते पनि उस्लाई हुर्क्याउन आमाले केही कुरामा कमी हुन दीइनन। आफ्नो सम्पत्तिको रुपमा रहेको केही जग्गा बेचेरै भएपनि उस्का ईच्छाहरु पुरा गरिरहिन, उस्लाई पढाईरहिन। छोरीले त खासै पढ्न सकिन। बिचरी एक्ली बुढी आमाको हात बट्याउदैमा कहाँ फुर्सद छ र उस्लाई पनि। तेस्मा पनि दाजुलाई शहर राखेर पढाउन पाएकोमा उस्ले आफुले पढेको भन्दा नि धेरै सन्तोष गरेकी छ। यस्पाली बल्ल बल्ल एस.एल.सी पास गरेर गाँउ मै नयाँ खुलेको उच्च मा. बि. मा ११ क्लासमा भर्ना भएकिछे। उता काठमाण्डूमा रमेश, नेपाल कमर्स क्याम्पसको सबै भन्दा उत्कृष्ट विद्यार्थी। सधैं प्रथम हुन्छ।
स्नातक दोश्रो बर्ष पढ्दा देखिनै रमेशको नजरमा एकजना नारी पात्रले बिशेष स्थान बनाउदै गएको थियो। नारी हक हीत र समानताका बिषयमा बेला बेलामा पत्रिकाहरुमा प्राकासित् हुने उक्त पात्रका रचना हरुले रमेशको मनमा एउटा आदर्श नारीको स्थान ओगट्न सफल भएका थिए। एकदिन नारी दिवसको अबसरमा आयोजित कार्यक्रममा संयोगबस सोही पात्रको नाम उस्को कानमा पर्यो। झन्नै २०-२२ उमेर देखिने, गोरो सुन्दर अनुहारकी युबती मन्चबाट उठेर माइकमा पुगिन। अनि नारी अधिकार. समानता र हकहितका बारेमा धेरै मिठा मिठा कुराहरु गरिन। उन्को भाषण सुनेर रमेश झन प्रभाबित भयो। निर्मला, हो उन्को नाम निर्मला थियो। बेलुका कोठामा आइसके पछि पनि धेरै बेर उस्को कानमा निर्मला को आवाज गुन्जीरह्यो। ति मध्धे उस्लाई असाध्यै घत् लागेको "हामी नारीहरु माथि पुरुषले गर्ने गरेका भेदभाब र अत्याचारहरु बिस्तारै कम हुँदै गैरहेको अनुभब हुँदैछ। तर यहाँ नारीको सबै भन्दा गम्भिर र चुनौतिपूर्ण पीडा भनेको एउटा नारीले अर्की नारी माथि गर्ने शोषण, अत्याचार र भेदभाब रहेकोछ। घर भित्र एउटी सासु, नन्द, आमाजुहरुले कम्जोर बुहारी माथि गर्ने अत्याचार र भेदभाब, अनि एउटी पढेलेखेकी शिक्षित बुहारीले अनपढ निरिह बुढी सासु माथि गर्ने अपमान र भेदभाबहरु अझै पनि डर्लाग्दो रुपमा ब्याप्त छ। हामीले यस्को बिरूद्दमा कम्मर कसेर लागि पर्नु पर्ने बेला भएको छ।
रमेशले पुराना पत्रिकाहरु पल्ट्यायो र खोज्यो निर्मलालाई त्यसभित्र। किन किन उसलाई नजानिदो सम्मोहन नै भएको थियो। पत्रीकाहरूबाट कुनै प्रस्ट ठेगाना नभेटे पछि उस्ले निर्मलालाई खोज्न थाल्यो। बाटोमा हिड्दा, गाडी चढ्दा, रेस्टुराँमा बसेर खाजा खादा जतिखेरपनि उस्का आँखाहरु निर्मलालाई खोजी रहेका हुन्थे। खोज्दा खोज्दा झन्नै झन्नै निरास भई सकेको अवस्थामा एकदिन उस्का नजर सम्योगबस पुतलिसडकमा हिडिरहेका युबतिहरुको हुलमा पर्यो। उसलाई एकछिन त सासै रोकिएला झै भएको थियो त्यो हुलमा निर्मला लाई देखेर। अनी उस्का पाइलाअहरु तबसम्म उनिहरुको पछि लागिरह्यो जबसम्म त्यो हुल शंकर देव क्याम्पसको ढोका भित्र छिरेन। रमेशलाई कता कता आफ्नो गन्तब्य भेटे जस्तो लाग्यो। मूख्य पेजमा फर्कन यहाँ थिच्नुस्
अनी लगातार १ हप्ताको शंकर देवको चक्कर पछि उस्ले बल्ल बल्ल हिम्मत जुटाएर निर्मलाको सामना गर्न सकेको थियो। देख्नमा आकर्शक ब्यक्तित्वको धनी भएरै पनि सुरुमा त निर्मलाले उस्लाई खासै घाँस हालेकी होइन। तर जब मिनभबन क्याम्पस पढ्ने आफ्न चिनेका मान्छेहरु बाट रमेशको बारेमा बुझी अनी बल्ल तेती योग्य केटो भेटेकोमा आफुलाई असाध्यै भाग्यमानी सम्झीरहेकी थि। झन्नै ३ बर्षको आत्मियता पछि एकदिन रमेशले आफ्नो सम्पूर्ण पारिवारिक प्रिस्ठभुमी र बर्तमान समेत प्रस्ट उल्लेख गरी निर्मला सँग बिहेको प्रस्ताब राखेको थियो। निर्मला पनि त यसै दिनको प्रतिक्ष्यामा बसेकी थि। उस्ले शहर्ष स्विकार गरिहाली।
आज रमेश आफ्नी हृदयकी रानीलाई साथमा लिएर आफ्नो घर फर्कदैछ। आमाले के भन्नु होला? एउटा छोरोको बिहे हेर्ने कत्रो सपना हुदो हो? बिचरी बहिनिले के भन्ली? नाता गोता, ईस्ट मित्रहरुका कस्ता प्रतिकृया हुने हुन्? आदी अनेक कुराहरु मनमा खेलिरहेका भएता पनि आफुले एक आदर्श नारी जीवन साथी भेटेकोमा ऊ मख्ख छ।
सुब्बिनी बज्यै एकछिन त अलमल्ल परिन छोरो सँग एउटी तरुनी केटी सँगै आइरहेकी देखेर। जब रमेश संगै आएर उस्ले पनि उनको खुट्टामा ढोग गरी उनको झन्नै होस् हवास् घुमेको। रमेशले उनलाई हजुर कि बुहारी भनेर त्यो युबतीको परिचय दिएपछी उनको हर्सको सिमै रहेन। तेती राम्री केटीलाई छोरोले हजुरकी बुहारी भनेर चीनाउदा उनलाई कता कता सपना देखे जस्तै लाग्यो। "हेर निधारमा कति राम्रो कालो कोठी रहेछ, मेरी बुहारीलाई कसैको नजर लाग्दैन, सौभाग्यबती भए" बुढीले अन्तर हृदय बाट आसिर्बाद दिइन। रमेशकी बहिनी पनि सुन्दर अनी पढेलेखेकी भाउजु पाएर मख्खै पारी। छिमेकी, इस्टमित्रहरु भनेका त जे जस्तो अवस्थामा नि नकारात्मक कुरा खोतल्न बढी सिपालु हुन्छन भन्ने रमेश लाई थाहा छदै थियो, तेसैले आमा र बहिनीको प्रतिकृया पछी ऊ झनै खुशी भएको थियो।
केही दिन हरु त रमाईलै बिते। नयाँ बुहारी तेत्रो पढेलेखेकी भनेर सासु नन्दले निर्मलालाई घरको सिन्को भाँच्न दिएका थिएनन। आफुले खाएको भाडा धुने र आफ्ना कपडा धुने बाहेक अरु केही गर्न पाउदैनथी निर्मला। रमेश कता कता निर्मलाको व्यबहारमा परिवर्तन महसुस गर्दै थियो। उनी पहिले जस्ती हसिली थीइनन्। बोलिमा पनि बीस्तारै बिस्तारै मिठास हराएको आभास भईरहेको थियो। नयाँ बुहारी , नयाँ ठाउँ असजिलो मानेर होला भनेर रमेशले खासै महत्व दिएको थिएन ति कुराहरुलाई।
अब काठमाडौं फर्कन ३ दिन बाँकी थियो। रमेशले कलेजमा करारमा आध्यापन गराउन पाउने भएको थियो भने निर्मलाको स्नातकोत्तर सक्नलाई केही प्रस्तुतीहरु सक्नु पर्ने थियो। रमेश निर्मला लाई आफ्नो परिवार, समाज कस्तो लाग्यो भनेर बुझ्ने प्रयास गर्ने बिचारले "अब फर्कने बेला हुन लाग्यो नि के सोच्दै छेउ मेरी प्राण" भनेर सोध्न मात्रै के भ्याएको थियो निर्मलाको प्रतिकृयाले छाङगाबाट खसे झै भयो। "बहिनिको बिहेको भाग र आमाको लागि अलीकती जग्गा छाडेर अरु सबै बेचेर हामी अब कहिल्लेइ यहाँ नफर्कने गरी जाँउ है।" रमेशलाई विश्वाश गर्नै मुस्किल पर्यो कि यो तेही निर्मला बोली रहेकी छ जस्लाई उस्ले पहिले भेटेको थियो। रमेशको कानमा त्यो नारी दिवसको दिनमा निर्मलाले मन्चमा चर्को – चर्को स्वरमा गरेको भाषण गुन्जिराह्यो, अनी आँखामा निर्मलाले पत्र पत्रीकामा प्रकाशित गरेका आदर्श नारीका बिबेचनात्म लेखिएका लेखहरु नाची राह्यो........... नाची राह्यो...... नाची राह्यो।
क्रमशः...................
